محمد مجتهد شبستری: 1. قرآن یک «متن» است. این متن «فهم نامه» ای است روایت گونه(Narrative Verstehen) با آهنگ اعتراف و گواهی. 2. این فهم روایت گونه در «زیست جهان وحیانی» پدید آمده است. 3. زبان این فهم نامه «استعاره» metapher است.

حسین پورفرج: نظریه دکتر عبدالکریم سروش[1]من باب رویایی بودنِ قرآن نظریۀ بحث‌برانگیزی‌ست. حقیقتاً این نظریه را می‌باید انقلابی در خصوص فهمِ چگونگی پیداش، توسعه و تثبیت متن دانست. نظریه رویاء لب لباب حرفش همین است که دکتر سروش نیز در آخرین مقاله‌اش بدان اشاره کرده است:

آرش نراقی: به نظرم جریان روشنفکری دینی (به قرائت سروش) در حال گردش مهمی در سیر تکاملی خود است. بخش مهمی از هویت این جریان رویکرد انتقادی آن نسبت به سنّت بوده است که از مهمترین وجوه جذابیت این برنامه فکری است. خصوصاً در سالهای پس از انقلاب درآمیختگی عمیق سنّت دینی با سیاست، نقد سنّت دینی را به نقد سیاست جاری کشور نیز بدل کرد، و این وجه البته بر جذابیت این برنامه فکری خصوصاً نزد اقشار نا-دین گرای جامعه ایرانی افزود.

بیژن عبدالکریمی: اگر وصف بشری نبی را جدی بگیریم، و اگر بپذیریم که انسان موجودی بالذات تاریخی است و تاریخمندی یا حیث تاریخی (historicity) یکی از بنیادی‌ترین اوصاف نحوه هستی آدمی است، آنگاه گریزی نداریم که حیث تاریخی نبی و حیث تاریخی مقولات وحی و متن مقدس را نیز بپذیریم، یعنی بپذیریم مقوله وحی نیز، از آنجا که با نحوه هستی خاص آدمی که بالذات تاریخی است، ارتباط و نسبت دارد، مانند هر فهم و کنش انسانی دیگری به هیچ وجه نمی‌تواند مستقل از سنت و افق تاریخی و فرهنگی نبی باشد.

اکبر گنجی: عبدالکریم سروش با طرح فرضیه رؤیاهای رسولانه به درستی دینداران را به بازاندیشی در مسئله وحی و قرآن وادار کرد. معتقدان به تلقی سنتی از وحی به عنوان کلام الله، اگر مخالف فرضیه سروش اند، تردیدی در این نباید داشته باشند که تلقی آنان نیز نیازمند بازسازی و موجه سازی است. سروش از این جهت محرک خوبی بود و اگر دینداران را به کاوش‌های عقلانی در این خصوص سوق دهد، در کار خویش موفق شده است.

در این نوشتار مایلم رابطه میان دموکراسی و آزادی بیان، و نیز ارزش آزادی بیان در متن یک نظام دموکراتیک را به اختصار بررسی کنم.

محمد مجتهد شبستری: در قرآن کریم آمده است «و اذا سئلک عبادی عنّی فانِّی قریبٌ اجیب دعوة الداع اذا دَعانِ فلیستجیبوا لی وَ لیؤمنوا بی لعلّهم یرشدون» (بقره/186).

به مناسبت شب‌های قدر که برای مسلمانان بیش از هر چیز با مفهوم دعا در ارتباط است، می‌خواهم درباره معنای دعا در قرآن صحبت کنم.

حسن انصاری: "اگر وحی پیامبر را حجت می‌دانید، رویای او را نیز حجت بدانید"، این عبارتی است که دیدم در برخی سایت ها از آقای دکتر سروش نقل شده است. متأسفانه منبع این نقل را در آثار جناب آقای دکتر سروش پیدا نکردم. به هرحال آنچه اینجا مد نظر است نقدی است بر این دیدگاه. در این عبارت تعبیر "حجت" به کار رفته که به عقیده من به کارگیری آن در بحث از مسئله وحی و رؤیایی بودن آن به کلی ناشی از خلط مباحث و موضوعات است.

حسین پورفرج: روشنفکری‌دینی یک نحله‌ است، آغاز دارد و پایان نه. این نحله همچون رود رونده‌ای دائماً در حال حرکت است و لحظه‌ای بازنمی‌ایستد. به معنای دیگر روشنفکری‌دینی متکی به یک متفکر و یا یک طیف اندیشنده نیست و از آنها معنا و مفهوم نمی‌ستاند. این نحله فراتر اشخاص و متعلقانِ به آن تعریف می‌شود و اینگونه حدود و ثغور می‌آفریند. بنابراین، روشنفکری‌دینی با اوجگیری یا افول متفکری اوج یا افول نمی‌یابد و از نقش‌آفرینی بازنمی‌ایستد. مثلاً به نام نظریه‌پرداز نظریه x بر خود نمی‌بالد و با حذف نظریه‌پرداز دیگری از صحنه کنار نمی‌رود. این نحله جریانی پایدار و توقف‌ناپذیر است و این حقیقت رکن اساسی آن به شمار می‌آید.

سروش دباغ: این روزها مصادف است با سی و نهمین سالگرد وفات دکتر علی شریعتی؛ معلم انقلاب و روشنفکرِ دینی برجستهٔ معاصر. تاکنون توفیق داشته‌ام به تفاریق، دربارهٔ «کویری‌ات»، «اسلامی‌ات» و «اجتماعیاتِ» شریعتی بنویسم و سخن بگویم و از طریق بازخوانیِ انتقادی میراث شریعتی، دِین خود را به آن بزرگوار ادا کنم. [۱] نیازی به تذکار و تکرار نیست که بارقه‌های نبوغ در این اندیشمند خلاق و متفکر مفهوم ساز موج می‌زد؛ نثر سحار و قدرت سخنوری کم‌نظیر نیز، شریعتی را از کثیری ازهم‌نسلان و اقرانش متمایز کرده بود.

اکبر گنجی: عبدالکریم سروش فرضیه رقیبی برای مدل سنتی وحی مقبول عموم مسلمین ارائه کرده است. لب مدعای او چنین است: مفسران تاکنون قرآن را به عنوان سخنان خداوند تفسیر کرده‌اند، اما اکنون نوبت خوابگزاران است تا خواب‌های محمد را تعبیر کنند.

۳۹ امین سالگرد درگذشت شهادگونه دکتر علی شریعتی در بنیاد باران (بنیاد‌ آبادانی، رشد و آزادی ایران) برگزار شد. در این مراسم آقایان دکتر حاتم قادری، دکتر مسعود پدرام و دکتر هاشم آقاجری سخنرانی نمودند.

به گزارش بنیاد باران، سید محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین کشورمان بمناسبت سالگرد درگذشت دکتر علی شریعتی پیامی صادر کردند.

حبیب جمیل زاده: اخیراً جناب آقای دکتر سروش مطالبی تحت عنوان رؤیای رسولانه مطرح کردند که مخالفانش را خوشحال و دوستانش را بدحال و رنجور خاطر کرده است؛ چرا که بسی جای تعجب است شخصیتی بزرگ همچون ایشان که پرآوازه ترین روشنفکر ایرانی اند به معنای کلمه Intellectual که بایستی صد سال آینده درباره افکار و آثارش بحث و گفتگو کنند؛ دچار این چنین خطایی شود که نتایجی جز از دست دادن دوستان وفادار، خوشحال کردن مخالفان بنیادگرا و ایجا آشفتگی در اندیشه و ارتداد در بین جوانانی که اعتقادشان به تار مویی بسته است ندارد و همچنین هیچ حسنی برا ی ایشان نداشته...

مصطفی ملکیان: اینطوری که مولوی روایت می کند «آنچنانکه گفت جالینوس راد/ از هوای این جهان و از مراد» حاضر است نیمجان در ماتحت استری به زندگیاش ادامه دهد تا اینکه بمیرد. از آن طرف مولانا حکایت حمزه سیدالشهدا را بیان میکند که بی زره به مصاف دشمن می رفت و می گفت «آنکه مردن پیش چشمش تهلکه است/ نهی لاتلقوا بگیرد او به دست.» خدمت استاد ملکیان رسیدیم و از ایشان پرسیدیم آیا میشود گفت جالینوس شوق زندگی داشته و حمزه شوق مرگ؟ ضمن اینکه شوق زندگی را آیا میشود از طریق محاسبه هزینه و فایده زندگی به دست آورد؟ اصلا این شوق زندگی از کجا می آید و چطور از بین میرود و...

سروش دباغ: یک هفته ای است برای شرکت در کنفرانس « چند فرهنگ گرایی»[۱] و تدریس دورۀ « اسلام و مدرنیته» در دانشگاه کاتولیکِ «یوپاپ»[۲] به شهر «پواِبلا»[۳] مکزیک آمده ام. در کنفرانس، تحت عنوان « اسلام و خشونت»[۴] سخنرانی کردم.

عبدالعلی بازرگان: پیرو گفتگو با آقای دکتر عبدالکریم سروش در برنامه تلویزیونی پرگار، رسانه «بی‌بی‌سی»، پیرامون نظریه ایشان «رؤیاهای رسولانه»، و نقد بعدی مکتوب این قلم (ده نکته در نقد نظریه «رویاهای رسولانه»)، نوشته‌ای تحت عنوان:«زهی مراتبخوابی که به ز بیداری است» مشتمل بر پاسخ استاد به جناب یوسفی اشکوری، برخی صاحب‌نظران و این قلم، در سایت «زیتون» منتشر و موجب مسرت از استقبال مسئولانه ایشان نسبت به نقد و نظر گردید.

محمد مجتهد شبستری: از آنجا که در گفتگوی دو صاحب نظر مورد احترام فراوان من دربارۀ قرآن که از برنامه پرگار تلویزیون بی بی سی پخش شد، اشاره ای به آرا این جانب در مقاله قرائت نبوی از جهان رفت تعداد زیادی از علاقمندان این مباحث از من می‌پرسند نظر علمی شما درباره آن گفتگو چیست؟

مصطفی ملکیان: خلاصه ی قسمت سوم از مباحث استاد ملکیان در درسگفتار  تعلیم و تربیت اخلاقی: تربیت اخلاقی به معنای پدید آوردن سه مولفه روحی در کسی است که می خواهیم او را تربیت اخلاقی کنیم.

روحیه اخلاقی مستعد رفتار اخلاقی یعنی گفتار و کردار اخلاقی است.

مصطفی ملکیان: عرض سلام و ادب دارم به محضر همه مخاطبانم. به خصوص به مخاطبان جوان که قرار است در دقایقی سخنی خطاب به آنها گفته باشم. چون فرصت نیست وقتم را اختصاص می دهم به تذکر پنج نکته. تذکر این نکات را نه حاصل مطالعات خودم  بلکه حاصل تجربه زیسته ی خودم می‌دانم. یعنی در واقع شکست هایی که خودم داشتم به من یاد داده که باید این نکات را فراموش نمی‌کردم و اگر فراموش نمی‌کردم آن شکست ها پیش نمی‌آمد.