زیتون–افسانه فرامرزی: سال گذشته، در حالی که سه سال از انتشار  سلسله مقالات «محمد(ص) راوی رویاهای رسولانه» در سایت «جرس» گذشته بود، گفت‌و‌گوی تلویزیونی عبدالکریم سروش با عبدالعلی بازرگان در برنامه‌ی «پرگار»، فرضیه «رویاهای رسولانه» را به تمامی به عرصه‌ی عمومی کشاند. این فرضیه که  در زمان انتشار نیز با واکنش‌های محدودتری  روبرو شده بود، این بار معرکه‌ی آرا شد، تا تعدادی از اندیشمندان آن را موجه دانسته و از آن دفاع کنند و در مقابل بسیاری از صاحب‌نظران  به نقد و رد آن بپرداختند.

محسن آزموده: بی‌تردید در بحث از مباحث فلسفی جدید به خصوص از منظر فلسفه تحلیلی راجع به اخلاق در ایران مهم‌ترین چهره مصطفی ملکیان است، اگرچه به خصوص در سال‌های اخیر بسیاری از پژوهشگران فلسفه به طور جدی به جدیدترین مباحث در این زمینه توجه کرده‌اند. با این همه قریب به سه دهه است که این پژوهشگر فلسفه در گفتارها و نوشتارهایش به بحث از فلسفه اخلاق می‌پردازد و درسگفتارهای متعددی در این زمینه ارایه کرده است و صد البته بر رویکرد خودش نیز در این زمینه تصریح کرده است.

محسن آزموده: در نشست اخیر موسسه سروش مولانا با عنوان زمین از دریچه آسمان در پاسخ به مشکلاتی که به طور روز افزون گریبانگیر جامعه بشری شده، از سوی دو تن از استادان نام‌‌آشنای عرفان و حقوق و فلسفه اخلاق راه‌حل‌های تامل‌برانگیزی ارایه شد: محمد علی موحد علت ناکارآمدی تاریخی مباحثی که در طول قرون از جانب فیلسوفان و اندیشمندان ارایه شده را اصالت دادن به عقل خواند و تاکید کرد که به خصوص در عصر جدید، تاکید بیش از اندازه بر حق به جای تکلیف در کنار مباحث انتزاعی مشکل ساز بوده است، مصطفی ملکیان نیز با تاکید بر مباحث پیشینش مبنی بر اصالت فرهنگ و فردگرایی، اصلاح جامعه به طریقی که روشنفکران و مصلحان اجتماعی بر آن تاکید می‌کنند را اگر نه مردود، دست کم ناکارآمد خواند و بر بازگشت به درون تاکید کرد. بدون اینکه بخواهیم موضعی در قبال این رویگردانی از عقل و بازگشت به عاطفه از سویی و عزل نظر از جامعه و سیاست و دعوت به درون و فرهنگ اتخاذ کنیم، می‌توانیم بپرسیم که چه شرایط تاریخی‌ای بر ما حاکم شده که رواقی‌گری و معنویت‌گرایی اینچنین مورد اقبال واقع شده است؟ چرا از عقل جمعی ناامید شده‌ایم و به عاطفه فردی دعوت می‌کنیم؟ با هم گزارشی از گفتارهای این دو را می‌خوانیم.(گزارش سخنرانی مصطفی ملکیان را در این لینک مطالعه کنید.)

محسن آزموده: در نشست اخیر موسسه سروش مولانا با عنوان زمین از دریچه آسمان در پاسخ به مشکلاتی که به طور روز افزون گریبانگیر جامعه بشری شده، از سوی دو تن از استادان نام‌‌آشنای عرفان و حقوق و فلسفه اخلاق راه‌حل‌های تامل‌برانگیزی ارایه شد: محمد علی موحد علت ناکارآمدی تاریخی مباحثی که در طول قرون از جانب فیلسوفان و اندیشمندان ارایه شده را اصالت دادن به عقل خواند و تاکید کرد که به خصوص در عصر جدید، تاکید بیش از اندازه بر حق به جای تکلیف در کنار مباحث انتزاعی مشکل ساز بوده است، مصطفی ملکیان نیز با تاکید بر مباحث پیشینش مبنی بر اصالت فرهنگ و فردگرایی، اصلاح جامعه به طریقی که روشنفکران و مصلحان اجتماعی بر آن تاکید می‌کنند را اگر نه مردود، دست کم ناکارآمد خواند و بر بازگشت به درون تاکید کرد. بدون اینکه بخواهیم موضعی در قبال این رویگردانی از عقل و بازگشت به عاطفه از سویی و عزل نظر از جامعه و سیاست و دعوت به درون و فرهنگ اتخاذ کنیم، می‌توانیم بپرسیم که چه شرایط تاریخی‌ای بر ما حاکم شده که رواقی‌گری و معنویت‌گرایی اینچنین مورد اقبال واقع شده است؟ چرا از عقل جمعی ناامید شده‌ایم و به عاطفه فردی دعوت می‌کنیم؟ با هم گزارشی از گفتارهای این دو را می‌خوانیم.(گزارش سخنرانی محمد علی موحد در پست جداگانه در این لینک منتشر شد.)

استاد مصطفی ملکیان:  تعلیم و تربیت _ آموزاندن و پروریدن _ ، در واقع دو عمل هست. طبعا اگر عملی ارادی باشد در آن دو چیز مهم وجود دارد. یکی مساله هدف و دیگری مساله موفقیت و شکست است. در مورد تعلیم و تربیت هم که دو عمل هستند در موردشان هدف، موفقیت و شکست مهم است. از اینجا شروع می کنیم.

به نقل از صدانت/ عمادالدین باقی:به مناسبت چهارمین سال درگذشت استاد احمد قابل، جمعی از دانشجویان و اصحاب فرهنگ در شیراز، عمادالدین باقی را به محفل خویش دعوت کردند. او در سخنرانی خود در این محفل، با عنوان«ظرفیت‌های فقه اسلامی و چالش حقوق بشری» مواجهه‌ی فقه اسلامی را با قوانین حقوق بشری به بحث گذاشته است. وی از دانش اصول فقه دفاع می‌کند و آنرا برای قوانین بشری جدید نیز راهگشا می‌داند. او بر این باور است که علم اصول نمی‌باید منحصر در دانش فقه گردد؛ زیرا قابلیت تعمیم به پاره‌ای از شاخه‌های دیگر علوم را دارد. عمادالدین باقی در این سخنرانی، انتقادهایی نیز بر منکران و تحقیر کنندگان فقه اسلامی وارد می‌کند. او انگشت انتقاد را به سمت بعضی از روشنفکران دینی نشانه می‌رود؛ بدون اینکه نامی از آنها ببرد. 

به نقل از نیلوفر - حسن محدّثی گیلوایی: در نظر سیّدجواد طباطبایی املا خیلی مهم است. علاوه بر مورد فوق، ‌ایشان در جای دیگری نیز بر اهمیّت املا و امتحان املا تأکید کرده‌اند و آورده‌اند: "امروز در علوم انسانی اگر دیکته‌ای از کلیله و دمنه بگیرید که من در چهارم و پنجم دبیرستان می‌نوشتم، ‌80 درصد استادان رد می‌شوند" (شمس به نقل از طباطبایی، 1395 ب: 7). به‌نظر می‌رسد توجّه فوق‌العاده‌ زیاد ایشان به املا و امتحان املا، سبب غفلت ایشان از انشا و امتحان انشا شده است. در این قسمت از بحث کوشیده‌ام نشان دهم که انشا هم مهم است و لازم است بدان نیز توجّه شود. به‌نظراَم این هم پیش‌نهاد بدی نیست که همه‌گیِ اهالیِ علوم انسانی و روشن‌فکران ایرانی با هم در یک امتحان املا-انشا شرکت کنیم و همه‌گی محک بخوریم. 

سروش دباغ: باروخ اسپینوزا، فیلسوف مشهورهلندیِ قرن هفدهمیِ عقل گرایی[۲] بود که با ثنویت دکارتی[۳] بر سر مهر نبود. به نزد وی، قوانین حاکم بر بدن و ذهن و ضمیر انسان، از سنخ قوانین حاکم بر طبیعت است و از این حیث تفاوت مهم و سرنوشت سازی میانِ انسان و طبیعت نمی توان و نباید سراغ گرفت.[۴] به همین سبب، اسپینوزا، دو گانه انگاریِ دکارتی را فرو نهاد و یگانه انگاری[۵] و طبیعت گرایی[۶] را برگرفت و نگرش فلسفیِ خود را حول آن سامان بخشید.

به گزارش دین آنلاین، در بخشی از کتاب "حکمت و سیاست" می خوانیم: «پدر من اسمش، دکتر سید ولی الله نصر بود. ایشان در پایان دوره قاجاریه، رئیس کل فرهنگ ایران بود و بیش از هر کسی پایه گذار فرهنگ نوین ایران بود.... علاوه بر آن طبیب بود، طبیب سلطنتی، طبیب مظفرالدین شاه بود. علاوه بر این در ادبیات فارسی به ایشان می گفتند استاد استادان.... عضو فرهنگستان اول هم بود.... بعد هم هر چند به طور منظم مدرسه علمیه به معنی سنتی آن مثل مدرسه فیضیه در قم نرفتند، ولی درس طلبگی را خیلی خیلی زیاد خواندند. می شود گفت تا سطح اجتهاد....

به نقل از صدانت به نقل از نیلوفر: متن حاضر صورت مکتوب پاسخ‌های مصطفی ملکیان به پرسش‌های حجت‌ الله نیکویی (نویسنده، مترجم و دین‌پژوه) است. سوالاتی که نیکویی در این نشست ازملکیان می‌پرسد‏، پرسش‌‌هایی است که از سوی برخی منتقدان و پژوهشگران در طول سالیان گذشته مطرح شده است و اینک فرصتی فراهم‌شده است تا از پاسخ‌های ملکیان به این پرسش‌ها مطلع گردیم.

حسین پورفرج: عبدالکریم سروش در دوران پساشریعتی مهم‌ترین و البته نامدارترین روشنفکر دینی‌ است. برسرزبانیِ سروش عموماً به خاطر سبک کاری او و درانداختن گفتمانی منحصر به فرد است. "نگاهی نوین به ایمان با چاشنی عشق" اساسی‌ترین بخش دین‌شناسی این متفکر شهیر به حساب می‌آید. خود سروش می‌گوید: «من ایمان خود را از عارفان گرفته‌ام نه از فقیهان، و لذا از این نهیب‌های نامهیب بر جان و ایمان خود نمی‌هراسم»[1]. سروش قرآن را خشیت‌نامه و مثنوی را عشق‌نامه می‌نامد و این‌گونه این دو متن را مکمل یکدیگر در نظر می‌گیرد.

اخیراً به سخنرانی مصطفی ملکیان در باب پروژه‌ی فکری عقلانیت و معنویت گوش سپردم[1]. مثل همیشه کلام استاد شنیدنی و تأمل‌برانگیز بود. هر چند تا اندازه‌ای نیز تکرار مکررات به نظر می‌رسید. ایشان مثل دفعات پیشین دیگربار از عدم همخوانی و ناسازگاری میان عقلانیت و دیانت سخن گفتند و تأکید کردند که اساس عقلانیت استدلال است، و اساس دیانت تعبد. از نظر این فیلسوف عالی‌قدر دیانت __از آن روی که می‌گوید: الف، ب است؛ چون فلان شخص می‌گوید،__ با عقلانیت جفت و جور از آب درنمی‌آید. عقلانیت استدلال‌ورزی محض است و با این تعبدتات همسوشدنی نیست: " مسلمان سخن خدا در قران یا سخن پیامبر ‏در قران یا حدیث را بدون چون و چرا می پذیرد. ‏فرم و صورت و شکل سخن یک انسان متعبد به ‏زبان حال و قال این است که الف ب است چون ‏فلان شخص گفته است که الف ب است. اگر تعبد ‏را نداشته باشید به هیچ دینی متعبد نیستید[2]".

متن حاضر صورت پیاده شده گفتار استاد مصطفی ملکیان در در مورد تعلیم و تربیت است که در جمع معلمان در اسفند 95  ارائه شده است: مصطفی ملکیان: برای داشتن یک زندگی مطلوب ( اینجا کمال مطلوب و آرمانی را نمی گویم)، نیاز به رفع بعضی مشکلات بیرونی و بعضی مشکلات درونی داریم. آموزش و پرورش می خواهد به دومی بپردازد. مقصودم نهاد آموزش و پرورش است که شامل وزارت آموزش و پرورش، وزارت آموزش عالی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رادیو، تلوزیون، مطبوعات، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی، خطبا، سخنرانان، ائمه جمعه و همه کسانی که آگاهانه یا ناآگاهانه، خواسته یا ناخواسته ما را آموزش و پرورش می دهند و روی ذهن و ضمیر مخاطبان تاثیر می گذارند می شود.

چندی پیش، آقای روان ویلیامز یکی از برجسته‌ترین دانشمندان دینی جهان مسیحیت و خانم مونا صدیقی یکی از شاخص‌ترین اندیشمندان مسلمان مناظره‌ای عمومی در رابطه با نقش دین در جامعه داشتند و تقریباً در تمام موارد مورد بحث با هم هم‌عقیده بودند.

به گزارش دین‌آنلاین به نقل از اکونومیست،  این صاحب‌نظر معتقد بودند که سواد دینی (دانش ابتدایی دربارۀ اعتقادات و عملکردهای پیروان ادیان) به نحو خطرناکی رو به افول است. حال آن که این سواد هم‌اکنون بیش از هر زمان دیگری مورد‌احتیاج است.

حسین پورفرج: شاید بتوان در مورد قرآن به ادوار رویکردی گوناگونی اشاره کرد. من برآنم که این ادوار می‌توانند به سه مرحلهٔ کلان تقسیم شوند و ویژگی‌های هر دوره به‌طور مجزا مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد. بااین‌حال، همچنین من برآنم که از میان این سه مرحله تاکنون تقریباً دو مرحله (کم‌وبیش) پشت سر گذاشته شده‌اند و دوران آنها به سر یا در حال به سر آمدن است.

حال بگذارید پس از بیان نام این سه‌گانه مرحله تمام فرصت این نوشتار را به تحلیل اجمالی همین مسئله اختصاص دهم. نام این مراحل چنین است:

به نقل از فرهنگ امروز: همایش دولت پژوهی؛ واکاوی­های نظری، کاربردی و آسیب شناختی در روز سه شنبه ۱۰ اسفند ماه ۱۳۹۵ در تالار اجتماعات دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. در این همایش  طی چهار نشست ابعاد مختلف دولت به معنای حاکمیت واکاوی شد و موضوعاتی چون 'دولت و کیفیت سیاست گذاری عمومی در ایران'، 'دولت و اقتصاد سیاسی و توسعه'، 'مباحث حقوقی و قانونی دولت' و 'مباحث نظری در زمینه دولت' از مباحث پنل های این نشست بودند. متن زیر سخنرانی سیدجواد طباطبایی در این همایش است. ایشان در سخنان خود از ابهامی حقوقی سخن گفتند که در مورد دو مفهوم دولت و حکومت در ایران وجود دارد. ایشان برای پیش بردن بحث خود ابتدا تاریخچه ای از چگونگی شکل گیری این دو مفهوم در غرب سخن راندند.

سروش دباغ: «نگاه کردن به جهان از وجه ابدی عبارتست از نظر کردن در آن به مثابۀ کل- ولی کل کرانمند. احساس جهان به مثابۀ کل کرانمند- این است آنچه رازآلود است. »

لودویگ ویتگنشتاین

از شنیدنِ خبر کسب جایزۀ اسکارِ اصغر فرهادیِ نازنین، به خاطر فیلم « فروشنده» حقیقتا خرسند شدم. بار دوم است که فرهادی به این موفقیت بزرگ دست می یابد و برای فرهنگ و هنرِ ایران زمین، افتخار می آفریند.از بخت بلندم، نوشته ام در باب « دربارۀ الی»، اسباب آشنایی و دوستی ام با جناب فرهادی شد؛ دوستی ای که مجال و توفیق دیدار و گفتگوهای متعدد با ایشان را، روزگاری که ایران بودم، فراهم کرد.

استاد مصطفی ملکیان شامگاه سه شنبه، 10 اسفند، در جمع شماری از دانشجویان دانشگاه زنجان به تبیین و تشریح معناهای گوناگون 'ناسیونالیسم' و 'ارزش داوری' های پیرامون آن معناها پرداخت. به گزارش ایرنا، ملکیان در ابتدای سخنرانی خود در این جلسه، گفت: متاسفانه در کشور طرح مباحث بدون افتادن به دام سوءفهم و سوء نیت دشوار شده است، من اگر هیچ هنری نداشته باشم و به واقع هم برای خودم هنری قائل نیستم، ولی لااقل یک هنر برای خودم قائلم و آن اینکه بسیار واضح و شفاف، بدون ابهام و ایهام و بدون غموض سخن می گویم.

حسین پورفرج: من همیشه بر آن بوده‌ام که عشق بازیگری نیست. عشق هنرنمایی در زندگی‌ست؛ زندگی‌ای که قرار است فراهم‌کننده‌ی فضای ویژه‌ای باشد. در رابطه‌ی عاشقانه هرگز نمی‌باید قالب تهی نمود و نقاب‌های رنگانگ زد. اصلاً تولد عشق مستلزم مرگِ شبیه‌سازی‌هاست. چرا می‌گویم عشق بازیگری نیست؟! و با اینگونه کنشها متفاوت است؟! بگذارید اندکی در این باب پرچانگی کنم. یک بازیگر چه می کند؟! او نقشی را برعهده می‌گیرد و به ایفای آن می‌پردازد. در مدَّت زمان محدودی بر سر لوکیشن فیلم حاضر می‌شود و بازی خود را به انجام می‌رساند. البته همین بازیگر پس از اتمام این فیلم به پیشنهادهای دیگر نیز لبیک می‌گوید و این  قصه به همین شکل ادامه می‌یابد.