آرش نراقی: یکی از تجربه های دردناک زندگی این است که فرد دلبسته آدمهای خاکستری شود. آدمهای خاکستری همیشه تو را در وضعیت تعلیق نگه می دارند: نه به تو دل می دهند و نه می گذارند که از آنها دل بکنی. تو را در میانه زمین و هوا معلق می خواهند. تا وقتی که تو را دل داده خود می یابند با تو سرد و با فاصله اند و تا احساس می کنند که از آنها دل می کنی با تو گرم و نزدیک می شوند- اما فقط تا آنجا که بدانند رشته را نمی گسلی و از چنگ شان نمی گریزی. به تو دل نمی دهند اما مانع دل کندت می شوند.

سید حسین نصر: کلمهٔ روشنفکری ترجمهٔ یک واژهٔ فرنگی است و به نهضتی برمی‌گردد که در قرن هجدهم در فرانسه آغاز شد. آن‌ها خودشان را Intellectuel می‌نامیدند و سخن از عصر روشنایی و age of enlightenment age des lumieres به میان می‌آوردند که به معنای تجددگرایی محض بود. بیشتر افرادی هم که به این مکتب پیوستند از راسیونالیست‌ها و خردگرا‌ها بودند. البته توجه داشته باشید که این خردگرایی به معنای قدیمی کلمه که مورد احترام ما است، نبود، بلکه ساحت استدلال بشری را (مبتنی بر صرف استدلال و نه عقل به معنای فلسفی خودمان) معیار نهایی حقیقت می‌دانست، وقتی هم از دین بحث می‌کردند، از منظر قوهٔ استدلال بشری وارد می‌شدند و در واقع دین را نقادی می‌کردند.

شرق، آمنه شیرافکن: محور نشست «تأملی درباره ایران» بیش از آنکه به تأمل درباره ایران باشد به تقدیر از سیدجواد‌طباطبایی معطوف بود. بااین‌حال در میان سخنرانی‌ها جای نقد و ارزیابی آرای طباطبایی خالی است. به هر شکل «ایران همین جا است که ایستاده‌ایم» به همراه رونمایی از جشن‌نامه جواد طباطبایی با نام «فیلسوف سیاست» روز گذشته در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

شفقنا – آیا شما هم فکر می کنید اخلاق خوب است اما به درد نمی خورد و کارایی ندارد؟ آیا فکر می کنید راستی و انصاف ستودنی است اما میدان بازی، گِل آلود است؟ آیا از روابط اجتماعی به این نتیجه رسیده اید که ارزش های تابناک را باید گذاشت در آسمان ها چشمک بزنند و در زمین زرنگی کرد و رفاقت بازی و تملق کرد و دروغ گفت و گلیم خود را از آب کشید؟

حسین پورفرج: من چندان درباره‌ی مصطفی ملکیان ننوشته‌ام. شاید این اولین نوشته‌ی مستقل من درباره‌ی او باشد. البته عامل اصلی نگارش این یادداشت پرسش دوستی‌ست ناشناخته. دوستی که مصاحبه‌ی شیرین «یک فنجان اسپرسو با مصطفی ملکیان»[۱] را خوانده بود و از آن به نیکی یاد می‌کرد. این دوست از من پرسید:

سروش دباغ: اشاره. طی سالیانِ اخیر، در برخی از مقالاتم در حوزۀ نواندیشی دینی، با وام کردنِ مفهوم « شباهت خانوادگی»[۱] از فلسفۀ ویتگنشتاین و برکشیدنِ آموزه های نومینالیستی، به نقد تلقیِ ذات گرایانه از دین همت گمارده ام.[۲] در این میان، خصوصا در ماه های اخیر، با پرسش های متعددی دربارۀ حدود و ثغور موضع نومینالیستیِ خویش و چراییِ ذات نداشتنِ دین مواجه شده ام.[۳] برخی ازمنتقدانِ نواندیشان دینی متاخر نیز، در آثار خویش از مقولاتی چون « اصل دین» و « خودِ دین» که طنینی ذات گرایانه دارند، بهره برده اند.

دریافت

داریوش شایگان خود را فیلسوف نمی‌داند و تاکید می‌کند که متفکری آزاد است، با وجود این در زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی و اسپانیولی به عنوان فیلسوف و رمان نویس برجسته معاصر ایرانی شناخته می‌شود، متفکری که در ٨١ سالگی همچنان سخت کار می‌کند و کتاب می‌نویسد، اگرچه به تعبیر خودش فیلش یاد هندوستان کرده و به یاد جوانی درباره نویسندگان و متفکران معاصر فرانسوی می‌نویسد مثل کتاب جنون هوشیاری که درباره اندیشه و آثار شارل بودلر، شاعر و نویسنده فرانسوی است.

محمد مجتهد شبستری: 1-قریب چهل سال است مراجع تقلید حکومتی ایران «قرائت رسمی غیر معقول و خشونت پرور از کتاب و سنت» را در ایران پشتیبانی، ترویج و تئوریزه می‌کنند. محیط آنان با انواع قداست‌ها و القاب توهم‌آور چنان آراسته شده که گویی آراء و افکار و فتاوی و مواضع سیاسی و اجتماعی آنان فوق هر گونه پرسش و انتقاد قرار دارد.

"این سخن در باب علوم انسانی و خصوصاً در باب فلسفه و الهیات است."

من برای درک بیشتر از مدرک ارزش قائلم. نظام آموزشی در ایران بسیار آشفته است. این نظام شدیداً مدرک گراست. شاید معدوداً فضاهای آموزشی‌ای که ارزش اوّل را به خود علم بدهند. علم برای خود علم چندان محل توجه نیست. علم بیشتر جنبه ی تجاری و اقتصادی پیدا کرده است. در این فضاها دیگر همه تحصیلات عالیه دارند و همه دارای مدرکند. کاملاً این مسئله مطرح است که علم در حال فرسایش است. 

حسین دباغ: دسامبر سال ۲۰۱۳ بود که جامعه فلسفی و دینی محققی برجسته در “علم و دین” را در سکوت خبری از دست داد. ایان باربور ، الهی دان مسیحی و فیزیکدان معروف آمریکایی در نود سالگی درگذشت. نام او برای جامعه فلسفی و حوزوی ایران نامی آشنا است و اولین بار در دهه ۶۰ شمسی به واسطه یکی از آثار درخشان او یعنی موضوعاتی درباره علم و دین (۱۹۶۶) بر سر زبان ها افتاد. اثری که در سال ۱۹۹۹ توسط تلویزیون عمومی آمریکا (PBS) به عنوان آغاز کننده رشته علم و دین شناخته شد. پس از ترجمه آن کتاب در ایران بود که دانشگاهیان و حوزویان به استقبال باربور رفتند و اندیشه های او را به کار گرفتند. رفته رفته آثار او به عنوان آثار کلاسیک در حوزه دین شناسی غربی در آمد و در زمره منابع آزمون سراسری. من که خود را از شاگردان غیرمستقیم او می دیدم، دست به کار شدم تا به احیای نام او بپردازم.

ایلنا: داود فیرحی، پژوهشگر علوم و اندیشه سیاسی، در نشست آموزشی با عنوان سیاست‌ورزی در جامعه دین‌مدار که به همت حزب اتحاد ملت و جمعیت زنان نواندیش مسلمان و سازمان عدالت و آزادی  منطقه خراسان‌رضوی برگزار شد، گفت: از لحاظ نظری، سیاست و دین جزء ذاتیات بشر است. 

مصطفی ملکیان: عرضِ سلام و ادب دارم به محضرِ همه‌یِ خانمها و آقایان. از من خواسته‌شده ‌است که لبِّ سخنی را که تامِس نیگل، فیلسوفِ اخلاقِ آمریکایی، در کتابِ امکانِ دیگرگزینی گفته ‌است روشن کنم. کتابِ تامس نیگل کتابی است به غایت موجز و فشرده و طبعاً، به سببِ همین ایجاز و فشردگی، به غایت دشوار.

پاسخ دکتر خسرو پناه:

سلام بر دوستان عزیز : یکی از رفقا پاسخی از سروش دباغ نسبت به جواب بنده از بحث ذات گرایی فرستادند که به جای جواب علمی همچون گذشته به توهین پرداخته است. خیلی جالب است ایشان ما را متهم به عصبانیت می کند ولی ادبیات بی ادبانه او سرشار از عصبانیت است بزرگی و کوچکی بنده مطلبی نیست که ایشان شایسته داوری آن را داشته باشد و باید عالمان نسبت به آثارم نظر دهند ایشان آنقدر از شناخت بنده دورند که هنوز نمی دانند بنده بیشتر شاگرد استاد جوادی آملی بوده ام که بیش از هفده سال از مکتب فلسفی و تفسیری وی بهره برده ام و البته از استادان دیگر فلسفه همچون استاد مصباح و استاد حسن زاده و مرحوم استاد انصاری شیرازی نیز بهره ها برده ام فلسفه غرب را هم بارها گفته ام البته نیازی به گفتن این امور نبود فقط جهت دفع شبهه نا اهلان گزارش مختصری دادم. 

مریم شبانی / در نگاه اول آراستگی اش به چشمم آمد؛ مثل همیشه پیراهن و کفشی که به تن داشت با کت و شلوارش ست شده بود و این بار سورمه ای روشن رنگ غالب بود. با هم وارد شهر کتاب فرشته شدیم. نگاهش اطراف شهر کتاب را می کاوید اما حواسش با من بود که مبادا حرفی بزنم و اشاره ای بکنم و او متوجه نشود. با احتیاط قدم برمی داشتم؛ مثل همیشه که در حضور مصطفی ملکیان شرم حضور دارم. با قدم های آرام وارد کافه شهر کتاب فرشته شدیم. پشت همان میزی نشستیم که یک ماه قبل با هاشم آقاجری آن جا نشسته بودم و آقاجری نقد ملکیان می کرد. اما مصطفی ملکیان نیامده بود تا نقدهایی را که این اواخر بر او شده پاسخ دهد. آمده بود مهمان «یک فنجان اسپرسو» باشد. وقتی پشت و روی منوی کافه را دقیق خواند، انتخابش برای آن همنشینی یک لیوان آب هویج بود. انگار می خواست نوشیدنی انتخابی اش را با رنگ پاییز ست کند. یک کیک سیب و آلبالو هم من به سفارشش اضافه کردم و برای خودم هم یک فنجان کاپوچینو با کیک هویج انتخاب کردم.

طرح مسائلی در باب دو بیت از غزل 342 دیوان حافظ:

پنجمین همایش نظام اخلاقی مولانا با عنوان «غواص بحار» به همت موسسه سروش مولانا و با همکاری پ‍ژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی روز جمعه برگزار شد. اختتامیه این همایش همراه بود با تقدیر از سخنرانان که توسط مصطفی ملکیان (سرپرست علمی پروژه نظام اخلاقی مولانا)، محمدمهدی مظاهری (رییس موسسه فرهنگی اکو) و عبدالجبار کاکایی (شاعر) انجام گرفت. اجرای این همایش را امیر الهامی برعهده داشت و در ابتدای آن پیام همایش توسط مریم موسوی، رییس موسسه سروش مولانا قرائت شد.

سیدهادی طباطبایی: از ویژگی‌های سکولاریسم، یکی هم این بود که نهادِ روحانیت باید رخت بربندد و بر کُنجی خانه گزیند و از تفسیر رسمی دین پای پس کشد. ایدهٔ سکولاریسم باید به‌گونه‌ای رقم می‌خورد که نهاد روحانیت در جامعه کمرنگ و کمرنگ‌تر گردد. نهضت مشروطه، نخستین جرقه‌های مدرنیته و به‌تبع آن، سکولاریسم را در ایران روشن کرد. سخنرانی‌های مذهبی و سخنرانان دینی هم از این جرقه‌ها بی‌نصیب نماندند.

حسین پورفرج: قرآن‌شناسی سنتی چیست؟! هرگونه فهم قرآن مطابق با منطق جاودانگی آماری‌ قرآن‌شناسی سنتی نام دارد. این شیوه‌ تک تک آیات قرآن را حتمی __و البته فرادورانی__ می‌پندارد و در هر زمان و مکانی آنها را کاربردی در نظر می‌گیرد.