سیدجواد طباطبایی: قبل از ورود به بحث اصلی باید پاسخی به سخنان دکتر لک‌زایی دهم. مقصودم از «زوال اندیشه سیاسی» این نیست که اندیشه سیاسی در کار نبوده، بلکه اندیشه سیاسی زوال پیدا کرده است. بنابراین شما هرچه بعد از آن بنویسید تا بگویید اندیشه سیاسی بوده است، یعنی نتوانستید سخن مرا درک کنید و پاسخی به ادعای من نیست. از طرفی دیگر شما کتابی منتشر کردید که انصافا فاجعه است. نام کتاب دوام اندیشه سیاسی است. این کلمه هیچ معنایی‌ ندارد.

مصطفی ملکیان: از سال 1379 به بعد پروژه روشنفکری دینی را ‏رها کردم. بزرگ ترین نقدم به روشنفکری دینی ‏این بود که روشنفکری قوامش به عقلانیت است و ‏دینی بودن قوامش به تعبد است و عقلانیت با تعبد ‏سازگار نیست. نوعی پارادوکسیکالیته در مفهوم ‏روشنفکری دینی را ادعا کردم چون می دیدم. لب ‏سخن این است که اگر بخواهیم روشنفکر باشیم باید ‏پاس عقلانیت را بداریم. از زمانی که روشنفکری ‏در آلمان ظهور کرد و هم در سنت روشنفکری ‏فرانسوی و روسی و انگلیسی که سنتهای بزرگ ‏روشنفکری اند وجه اشتراکشان این است که ‏روشنفکر باید پاسدار عقلانیت بشری باشد.

فرهنگ امروز/ فاطمه شمسی: تورج دریایی استاد تاریخ و تمدن ایران باستان و سرپرست مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کالیفرنیاست. از وی آثار بسیاری در زمینۀ تاریخ و فرهنگ ایران به‌ویژه در دوران ساسانی به چاپ رسیده است. وی همچنین دارای چندین مقاله در نشریات معتبر ایران‌شناسی در جهان و از جمله فعالین در این حوزه است. در این گفت‌وگو از رویکردها و اهداف آکادمیک کرسی ایران‌شناسی در آمریکا و مقایسۀ آن با ایران پرسش کرده‌ایم و تورج دریایی به‌شکل مکتوب به پرسش‌های ما پاسخ داده است.

دانلود جلسه اول

دانلود جلسه دوم

دکتر داوود فیرحی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و مولف کتاب «در آستانه تجدد» به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: در این باره می‌توان به چند عامل اشاره کرد؛ در نگاه نخست باید گفت که توقع از کتاب‌های این حوزه بالا رفته و داوران آثار موجود را نمی‌پذیرند. چون بعضی کتاب‌ها که معادل این آثار است و شاید حتی پایین‌تر نیز هست در رشته‌های دیگر امکان رسیدن به جایزه کتاب سال را پیدا می‌کنند اما در حوزه علوم سیاسی به این شکل نیست. شاید به همین دلیل است که معتقدم توقع از این رشته بالا رفته است.

آرش نراقی: «سرم شلوغ است.» «خیلی گرفتارم» «به خدا اصلا وقت ندارم» از جمله شایعترین دروغهایی است که ما در متن زندگی مدرن به خود و دیگران می گوییم. ما در غالب موارد بسیار کمتر از آنچه وامی نماییم گرفتاریم. اما در زندگی مدرن «گرفتار بودن» و «وقت نداشتن» تبدیل به نوعی ارزش شده است. یعنی گویی کثرت مشغله و کمبود وقت نشانه اهمیت و منزلت فردی و اجتماعی فرد است. وقتی که به دیگری می گوییم «به خدا خیلی گرفتارم، اصلا وقت ندارم» ته دلمان غنج می زند، پنهانی احساس غرور می کنیم.

به‌نظر می‌رسد توجه به بحث حقوق بشر در سالیان پیش در آثار شما چشمگیر است. بی‌تردید، حقوق بشر یکی از مهمّترین مباحث مطرح در دنیای معاصر به‌ویژه ایران است. در جامعه‌ی اسلامی ما نیز طبیعی است که بحث «نسبت اسلام و حقوق بشر» یا «تعیین تکلیف حقوق بشر از دیدگاه اسلام»، بحثی بسیار ضروری و در عین حال چالش‌انگیز است، به‌عنوان مهمّترین پرسش در بحث حقوق بشر، مایلم بپرسم مفهوم «حقّ» در حقوق بشر به چه معناست؟

محمد محمدرضایی: همکار گرامی جناب آقای دکتر محمد مجتهد شبستری حضرت عالی در نوشته‌ها و مقالات و کتاب‌های خود بر آن هستید که قرآن کتاب قانون نیست و اصولاً دین با فرهنگ زمانه عجین است. و بسیاری از خطابات آن متوجه آن اجتماع خاص است، و اجتماع آن عصر هم زوال پیدا کرده است، در نتیجه آن خطابات برای اجتماعات کنونی ما، مناسب و سزاورا نیست و به تعبیر جناب‌عالی در مقاله “مدعای فقیهان، مبنای علمی ندارد”، پیامبران و متون دینی، فرزندان عصر خویش‌اند. و به تعبیری آموزه‌ها، و اوامرونواهی قرآن، مناسب عصر و زمان نزول وحی بوده است و برای ما انسان‌ها در دنیای معاصر مفید و کارا نیست.

مجتهد شبستری پس از استنکاف از مناظره با نمایندگان مراجع تقلید، اعلام کرد که پذیرای نقدهای مکتوب است. در پی این دعوت، محمد محمدرضایی، اولین پاسخ مکتوب به آرای مجتهد شبستری را منتشر نموده است.به گزارش خبرنگار مهر، پیرو درخواست مناظره محمد مجتهد شبستری از مراجع عظام تقلید، آیت الله سبحانی، محمد محمدرضایی را به عنوان نماینده خود در مناظرات مربوط به امور دین معرفی کرد ولی مجتهد شبستری از مناظره استنکاف ورزید، اما بعد از چند هفته، اعلام نمود که نقدهای مکتوب را می­ پذیرد.

آرش نراقی: قرآن زندگی دنیا را به "بازی" تشبیه می کند تا بر پوچی و عبث بودن آن تاکید کند. اما کمتر به این نکته توجه می شود که تعبیر قرآنی به طور ضمنی اذعان می کند که این بازی،مادام که گرم آن هستی،مفرح و معنادار هم هست."بازی" را از دو زوایه می توان دید: برای کسی که گرم بازی است،تمام حرکات و رفتارها،معطوف به غایت از پیش تعریف شده است - برای مثال، تمام تلاش ات باید معطوف به آن باشد که توپ را به دروازه ی حریف بزنی - و این غایت مندی،به معنای مهمی به رفتار بازیگران معنا می بخشد.

حسین پورفرج: مهندس عبدالعلی بازرگان حقیقتاً از قرآن‌شناسان برجسته دوران کنونی است. او در جستجوی برگرداندن دوباره قرآن به صحنه زندگی مسلمانان است. جهد او نیکو و ثمرات تلاش او نیکوتر باد! با این حال، این حقیر که خود چندین‌سال دانش‌آموز درس‌های این معلِّم قرآنی بوده از آن استاد گرامی سؤالاتی دارد که امیدوار است بی‌پاسخ نماند.

دین عوض کردن ، پدیده جالبی نیست . آدمی بهتر است در همان دیانتی که به او عرضه می شود بماند و از همانجا یک راهی به خدا به معنویت بجوید . این سالمتر و مقبولتر است .

من این را در حکم یک امر محال می دانم که ما به یک نفر در ابتدای جوانی فرضا وقتی او بیست ساله است تکلیف یا توصیه کنیم که برو همه ادیان عالم را بررسی کن ، مطالعه کن و بعد ببین کدامیک را می توانی انتخاب کنی . عمر یک نفر که هیچ ، عمر صدها نفر هم قد نمی دهد . و وقتی که عمر آدمی تمام شد حال یا انتخاب نکرده یا انتهای عمر اوست .

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ محمد مجتهد شبستری امروز دوشنبه ۲۵ بهمن در نشست «روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم» که به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، سخنرانی خود را با عنوان «عبور از تفسیر متن به فهم هرمنوتیکی متن» آغاز کرد و گفت: خوشبختانه تعامل بین علوم انسانی و علوم دینی در سال های گذشته تا آنجا پیش رفته که امروز من می توانم خیلی رسمی درباره هرمنوتیک صحبت کنم. در سال ۱۳۷۸ که کتاب «هرمنوتیک کتاب و سنت» منتشر شد، به فاصله کمی از انتشار آن، بسیاری از افراد گفتند تعبیری ابلیسی تر از هرمنوتیک وجود ندارد، چون این ادعا را دارد که فهم متون دینی هم یک فهم انسانی است و متحول است.  بسیار خرسندم که امروز که در پژوهشگاه به این مسئله به صورت رسمی پرداخته می‌شود و این نشان‌دهنده پیشرفت ما در زمینه گفتگو است.

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ دومین همایش قرآن و معرفت شناسی صبح امروز به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در آخرین بخش از این همایش میزگردی با عنوان «معرفت وحیانی» با حضور حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا و عبدالله نصری برگزار شد. در این همایش قرار بود این دو اندیشمند با یکدیگر به بحث و گفتگو بپردازند اما در نیمه های بحث به دلیل ناهماهنگی در طرح مباحث، بحث این میزگرد نیمه کاره ماند.

رضابابایی: بسیاری از دانشمندان اسلامی و قرآن‌پژوهان، مانند ابن خلدون، باقلانی، ابن خطیب، صبحی صالح و آیت الله معرفت، قاطعانه و با ده‌ها دلیل گفته‌اند که این املاهای عجیب، خطای رونویسان نخستین است و ربطی به خدا و پیامبر ندارد و ما هیچ حجت عقلی و شرعی برای حفظ آنها نداریم.

حسین پورفرج: عشق حقیقی رابطه‌ای متقابل و دو سویه است. در رابطه‌ی عاشقانه فرد در جایی عاشق است و در جایی معشوق. او هرگز موقعیت ساکن و یکسان ندارند و هرگز تحت سیطره‌ی چیزی نیست. در چنین رابطه‌ای فرد موقعیت  خود را دوگانه می‌بیند و نقوش دوگانه می‌پذیرد. او از طریق یک رابطه به دو تجربه‌ی عاطفی دست پیدا می‌کند و در جهت آنها می‌کوشد. اینگونه است که روابط عاشقانه محاسبات منطقی را برهم می‌زند و همه چیز را ممکن می‌سازد.

«ساعت‌های خوب زندگی را باید موهبت دانست و شاکرانه از آنها لذت برد و، در غیر این حالت، در برابر زندگی بی تفاوت بود…فقط کافی است به جهان بیرون وابسته نباشی؛ آن وقت لازم نیست از آنچه در آن روی می‌دهد بترسی…فقط کسی که در نه در زمان بلکه در حال زندگی می‌کند، سعادت‌مند است. برای زندگی در حال مرگی وجود ندارد.»

مصطفی ملکیان در یکصدوهفتمین نشست تخصصی ماهانه بنیاد باران پیرامون «گفت‌وگو ضرورت فرهنگی» به پنج بحث پرداخت: نخست، به ماهیت گفت‌وگو و ایضاح مفهومی ‌گفت‌وگو اشاره داشت. نکته دوم این بود که چرا گفت‌وگو در جهان پیرامون ما اینقدر اهمیت پیدا کرده است و در کشور ما و جهان این‌همه اهمیت پیدا کرده و درباره آن بحث درگرفته است.

حسین پورفرج: #مولانا عارف مشهور ایرانی حقیقتاً درک عمیقی از امر متعالی داشت. در نظر او امر متعالی آن‌قدر که شفاف و عیان است، از دیده دور ‌مانده است؛ درست همانند آن شیشه‌ای که از شفافیت برق می‌زند امّا آدم بی‌حواس آن را نمی‌بیند. آنقدر نمی‌بیند تا با آن برخورد کند و جایی از بدن‌اش زخمی شود.