همه چیز به سرعت سیاسی می‌شود و عجیب‌تر این‌که آن‌ها که در گرداب سیاست قرار می‌گیرند، ساده‌ترین و بدیهی‌ترین چیزها را اول به دست فراموشی می‌سپارند. عجیب‌تر جامعه‌ای است که به سرعت باور می‌کند. بگذارید چند دقیقه وقت شما را برای روشن کردن دو نکته که فقط با کاربرد ساده جمع‌ و تفریق، و جدول ضرب به دست می‌آید، بگیرم. سه گزاره این روزها از سوی سیاسیون، و برخی دیگر طرح می‌شود. 

در عالم خیال، نشسته بر زورق لبخند، به خودم فرمان می‌دهم: بهار را دریاب. آیا می‌شود دقایقی چنین زیست؟

محسن آزموده: در نشست اخیر موسسه سروش مولانا با عنوان زمین از دریچه آسمان در پاسخ به مشکلاتی که به طور روز افزون گریبانگیر جامعه بشری شده، از سوی دو تن از استادان نام‌‌آشنای عرفان و حقوق و فلسفه اخلاق راه‌حل‌های تامل‌برانگیزی ارایه شد: محمد علی موحد علت ناکارآمدی تاریخی مباحثی که در طول قرون از جانب فیلسوفان و اندیشمندان ارایه شده را اصالت دادن به عقل خواند و تاکید کرد که به خصوص در عصر جدید، تاکید بیش از اندازه بر حق به جای تکلیف در کنار مباحث انتزاعی مشکل ساز بوده است، مصطفی ملکیان نیز با تاکید بر مباحث پیشینش مبنی بر اصالت فرهنگ و فردگرایی، اصلاح جامعه به طریقی که روشنفکران و مصلحان اجتماعی بر آن تاکید می‌کنند را اگر نه مردود، دست کم ناکارآمد خواند و بر بازگشت به درون تاکید کرد. بدون اینکه بخواهیم موضعی در قبال این رویگردانی از عقل و بازگشت به عاطفه از سویی و عزل نظر از جامعه و سیاست و دعوت به درون و فرهنگ اتخاذ کنیم، می‌توانیم بپرسیم که چه شرایط تاریخی‌ای بر ما حاکم شده که رواقی‌گری و معنویت‌گرایی اینچنین مورد اقبال واقع شده است؟ چرا از عقل جمعی ناامید شده‌ایم و به عاطفه فردی دعوت می‌کنیم؟ با هم گزارشی از گفتارهای این دو را می‌خوانیم.(گزارش سخنرانی مصطفی ملکیان را در این لینک مطالعه کنید.)

به نقل از صدانت/ عمادالدین باقی:به مناسبت چهارمین سال درگذشت استاد احمد قابل، جمعی از دانشجویان و اصحاب فرهنگ در شیراز، عمادالدین باقی را به محفل خویش دعوت کردند. او در سخنرانی خود در این محفل، با عنوان«ظرفیت‌های فقه اسلامی و چالش حقوق بشری» مواجهه‌ی فقه اسلامی را با قوانین حقوق بشری به بحث گذاشته است. وی از دانش اصول فقه دفاع می‌کند و آنرا برای قوانین بشری جدید نیز راهگشا می‌داند. او بر این باور است که علم اصول نمی‌باید منحصر در دانش فقه گردد؛ زیرا قابلیت تعمیم به پاره‌ای از شاخه‌های دیگر علوم را دارد. عمادالدین باقی در این سخنرانی، انتقادهایی نیز بر منکران و تحقیر کنندگان فقه اسلامی وارد می‌کند. او انگشت انتقاد را به سمت بعضی از روشنفکران دینی نشانه می‌رود؛ بدون اینکه نامی از آنها ببرد. 

به نقل از نیلوفر - حسن محدّثی گیلوایی: در نظر سیّدجواد طباطبایی املا خیلی مهم است. علاوه بر مورد فوق، ‌ایشان در جای دیگری نیز بر اهمیّت املا و امتحان املا تأکید کرده‌اند و آورده‌اند: "امروز در علوم انسانی اگر دیکته‌ای از کلیله و دمنه بگیرید که من در چهارم و پنجم دبیرستان می‌نوشتم، ‌80 درصد استادان رد می‌شوند" (شمس به نقل از طباطبایی، 1395 ب: 7). به‌نظر می‌رسد توجّه فوق‌العاده‌ زیاد ایشان به املا و امتحان املا، سبب غفلت ایشان از انشا و امتحان انشا شده است. در این قسمت از بحث کوشیده‌ام نشان دهم که انشا هم مهم است و لازم است بدان نیز توجّه شود. به‌نظراَم این هم پیش‌نهاد بدی نیست که همه‌گیِ اهالیِ علوم انسانی و روشن‌فکران ایرانی با هم در یک امتحان املا-انشا شرکت کنیم و همه‌گی محک بخوریم. 

به گزارش دین آنلاین، در بخشی از کتاب "حکمت و سیاست" می خوانیم: «پدر من اسمش، دکتر سید ولی الله نصر بود. ایشان در پایان دوره قاجاریه، رئیس کل فرهنگ ایران بود و بیش از هر کسی پایه گذار فرهنگ نوین ایران بود.... علاوه بر آن طبیب بود، طبیب سلطنتی، طبیب مظفرالدین شاه بود. علاوه بر این در ادبیات فارسی به ایشان می گفتند استاد استادان.... عضو فرهنگستان اول هم بود.... بعد هم هر چند به طور منظم مدرسه علمیه به معنی سنتی آن مثل مدرسه فیضیه در قم نرفتند، ولی درس طلبگی را خیلی خیلی زیاد خواندند. می شود گفت تا سطح اجتهاد....

چندی پیش، آقای روان ویلیامز یکی از برجسته‌ترین دانشمندان دینی جهان مسیحیت و خانم مونا صدیقی یکی از شاخص‌ترین اندیشمندان مسلمان مناظره‌ای عمومی در رابطه با نقش دین در جامعه داشتند و تقریباً در تمام موارد مورد بحث با هم هم‌عقیده بودند.

به گزارش دین‌آنلاین به نقل از اکونومیست،  این صاحب‌نظر معتقد بودند که سواد دینی (دانش ابتدایی دربارۀ اعتقادات و عملکردهای پیروان ادیان) به نحو خطرناکی رو به افول است. حال آن که این سواد هم‌اکنون بیش از هر زمان دیگری مورد‌احتیاج است.

فرهنگ امروز/ فاطمه شمسی: تورج دریایی استاد تاریخ و تمدن ایران باستان و سرپرست مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کالیفرنیاست. از وی آثار بسیاری در زمینۀ تاریخ و فرهنگ ایران به‌ویژه در دوران ساسانی به چاپ رسیده است. وی همچنین دارای چندین مقاله در نشریات معتبر ایران‌شناسی در جهان و از جمله فعالین در این حوزه است. در این گفت‌وگو از رویکردها و اهداف آکادمیک کرسی ایران‌شناسی در آمریکا و مقایسۀ آن با ایران پرسش کرده‌ایم و تورج دریایی به‌شکل مکتوب به پرسش‌های ما پاسخ داده است.

محمد محمدرضایی: همکار گرامی جناب آقای دکتر محمد مجتهد شبستری حضرت عالی در نوشته‌ها و مقالات و کتاب‌های خود بر آن هستید که قرآن کتاب قانون نیست و اصولاً دین با فرهنگ زمانه عجین است. و بسیاری از خطابات آن متوجه آن اجتماع خاص است، و اجتماع آن عصر هم زوال پیدا کرده است، در نتیجه آن خطابات برای اجتماعات کنونی ما، مناسب و سزاورا نیست و به تعبیر جناب‌عالی در مقاله “مدعای فقیهان، مبنای علمی ندارد”، پیامبران و متون دینی، فرزندان عصر خویش‌اند. و به تعبیری آموزه‌ها، و اوامرونواهی قرآن، مناسب عصر و زمان نزول وحی بوده است و برای ما انسان‌ها در دنیای معاصر مفید و کارا نیست.

مجتهد شبستری پس از استنکاف از مناظره با نمایندگان مراجع تقلید، اعلام کرد که پذیرای نقدهای مکتوب است. در پی این دعوت، محمد محمدرضایی، اولین پاسخ مکتوب به آرای مجتهد شبستری را منتشر نموده است.به گزارش خبرنگار مهر، پیرو درخواست مناظره محمد مجتهد شبستری از مراجع عظام تقلید، آیت الله سبحانی، محمد محمدرضایی را به عنوان نماینده خود در مناظرات مربوط به امور دین معرفی کرد ولی مجتهد شبستری از مناظره استنکاف ورزید، اما بعد از چند هفته، اعلام نمود که نقدهای مکتوب را می­ پذیرد.

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ دومین همایش قرآن و معرفت شناسی صبح امروز به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در آخرین بخش از این همایش میزگردی با عنوان «معرفت وحیانی» با حضور حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا و عبدالله نصری برگزار شد. در این همایش قرار بود این دو اندیشمند با یکدیگر به بحث و گفتگو بپردازند اما در نیمه های بحث به دلیل ناهماهنگی در طرح مباحث، بحث این میزگرد نیمه کاره ماند.

رضابابایی: بسیاری از دانشمندان اسلامی و قرآن‌پژوهان، مانند ابن خلدون، باقلانی، ابن خطیب، صبحی صالح و آیت الله معرفت، قاطعانه و با ده‌ها دلیل گفته‌اند که این املاهای عجیب، خطای رونویسان نخستین است و ربطی به خدا و پیامبر ندارد و ما هیچ حجت عقلی و شرعی برای حفظ آنها نداریم.

سید حسین نصر: کلمهٔ روشنفکری ترجمهٔ یک واژهٔ فرنگی است و به نهضتی برمی‌گردد که در قرن هجدهم در فرانسه آغاز شد. آن‌ها خودشان را Intellectuel می‌نامیدند و سخن از عصر روشنایی و age of enlightenment age des lumieres به میان می‌آوردند که به معنای تجددگرایی محض بود. بیشتر افرادی هم که به این مکتب پیوستند از راسیونالیست‌ها و خردگرا‌ها بودند. البته توجه داشته باشید که این خردگرایی به معنای قدیمی کلمه که مورد احترام ما است، نبود، بلکه ساحت استدلال بشری را (مبتنی بر صرف استدلال و نه عقل به معنای فلسفی خودمان) معیار نهایی حقیقت می‌دانست، وقتی هم از دین بحث می‌کردند، از منظر قوهٔ استدلال بشری وارد می‌شدند و در واقع دین را نقادی می‌کردند.

شفقنا – آیا شما هم فکر می کنید اخلاق خوب است اما به درد نمی خورد و کارایی ندارد؟ آیا فکر می کنید راستی و انصاف ستودنی است اما میدان بازی، گِل آلود است؟ آیا از روابط اجتماعی به این نتیجه رسیده اید که ارزش های تابناک را باید گذاشت در آسمان ها چشمک بزنند و در زمین زرنگی کرد و رفاقت بازی و تملق کرد و دروغ گفت و گلیم خود را از آب کشید؟

داریوش شایگان خود را فیلسوف نمی‌داند و تاکید می‌کند که متفکری آزاد است، با وجود این در زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی و اسپانیولی به عنوان فیلسوف و رمان نویس برجسته معاصر ایرانی شناخته می‌شود، متفکری که در ٨١ سالگی همچنان سخت کار می‌کند و کتاب می‌نویسد، اگرچه به تعبیر خودش فیلش یاد هندوستان کرده و به یاد جوانی درباره نویسندگان و متفکران معاصر فرانسوی می‌نویسد مثل کتاب جنون هوشیاری که درباره اندیشه و آثار شارل بودلر، شاعر و نویسنده فرانسوی است.

پاسخ دکتر خسرو پناه:

سلام بر دوستان عزیز : یکی از رفقا پاسخی از سروش دباغ نسبت به جواب بنده از بحث ذات گرایی فرستادند که به جای جواب علمی همچون گذشته به توهین پرداخته است. خیلی جالب است ایشان ما را متهم به عصبانیت می کند ولی ادبیات بی ادبانه او سرشار از عصبانیت است بزرگی و کوچکی بنده مطلبی نیست که ایشان شایسته داوری آن را داشته باشد و باید عالمان نسبت به آثارم نظر دهند ایشان آنقدر از شناخت بنده دورند که هنوز نمی دانند بنده بیشتر شاگرد استاد جوادی آملی بوده ام که بیش از هفده سال از مکتب فلسفی و تفسیری وی بهره برده ام و البته از استادان دیگر فلسفه همچون استاد مصباح و استاد حسن زاده و مرحوم استاد انصاری شیرازی نیز بهره ها برده ام فلسفه غرب را هم بارها گفته ام البته نیازی به گفتن این امور نبود فقط جهت دفع شبهه نا اهلان گزارش مختصری دادم. 

پنجمین همایش نظام اخلاقی مولانا با عنوان «غواص بحار» به همت موسسه سروش مولانا و با همکاری پ‍ژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی روز جمعه برگزار شد. اختتامیه این همایش همراه بود با تقدیر از سخنرانان که توسط مصطفی ملکیان (سرپرست علمی پروژه نظام اخلاقی مولانا)، محمدمهدی مظاهری (رییس موسسه فرهنگی اکو) و عبدالجبار کاکایی (شاعر) انجام گرفت. اجرای این همایش را امیر الهامی برعهده داشت و در ابتدای آن پیام همایش توسط مریم موسوی، رییس موسسه سروش مولانا قرائت شد.

سیدهادی طباطبایی: از ویژگی‌های سکولاریسم، یکی هم این بود که نهادِ روحانیت باید رخت بربندد و بر کُنجی خانه گزیند و از تفسیر رسمی دین پای پس کشد. ایدهٔ سکولاریسم باید به‌گونه‌ای رقم می‌خورد که نهاد روحانیت در جامعه کمرنگ و کمرنگ‌تر گردد. نهضت مشروطه، نخستین جرقه‌های مدرنیته و به‌تبع آن، سکولاریسم را در ایران روشن کرد. سخنرانی‌های مذهبی و سخنرانان دینی هم از این جرقه‌ها بی‌نصیب نماندند.

سیدصادق حقیقت: مقاله «نواندیشی دینی در سه پرده» آرش نراقی به شکل موجز و عمیق سه جریان فکری را از هم متمایز کرده است: جریانی که از دل دین و فقه می‌خواهد قرائتی معقول، دموکراتیک و حقوق بشری به دست دهد (همانند مطهری و کدیور)، روشنفکری دینی که معتقد است روشنفکری و دین قابل جمعند، اما در دین یک تعارضاتی وجود دارد که باید آن‌ها را یا در ماهیت وحی (مثل سروش) یا کیفیت تفسیر (همانند شبستری) حل‌وفصل نمود، و بالاخره روشنفکری معنوی که از چارچوب دین گذر کرده، و بین روشنفکری و دین تعارض می‌بیند (مثل ملکیان).